Wat zijn Ketonen?

Ketonen zijn chemische stoffen die het lichaam produceert wanneer het vet verbrandt voor energie. Dit gebeurt wanneer de bloedsuikerspiegel laag is en er onvoldoende insuline is om glucose naar de cellen te transporteren. Ketonen ontstaan doorgaans in situaties van insulinetekort of wanneer het lichaam weinig koolhydraten binnenkrijgt, zoals bij een koolhydraatarm dieet. De drie belangrijkste ketonen zijn acetoacetaat, beta-hydroxybutyraat en aceton.

Wat is Ketose?

Ketose is een natuurlijke staat waarin het lichaam overschakelt van het verbranden van koolhydraten naar het verbranden van vet als energiebron. Dit kan bewust worden opgewekt, bijvoorbeeld door een koolhydraatarm of ketogeen dieet. Voor mensen zonder diabetes is ketose meestal veilig. Voor diabetespatiënten, vooral bij type 1 diabetes, kan ketose echter een teken zijn van onvoldoende insuline en een voorbode van diabetische ketoacidose (DKA), een ernstige en mogelijk levensbedreigende complicatie.

Ketonen en Diabetes

Diabetische ketoacidose (DKA) komt voornamelijk voor bij mensen met diabetes type 1, omdat zij volledig afhankelijk zijn van externe insuline. Zonder voldoende insuline schakelt het lichaam over op vetverbranding en worden ketonen geproduceerd, wat kan leiden tot een ophoping van ketonen in het bloed. Als de ketonenniveaus te hoog worden, verzuurt het bloed, wat levensgevaarlijk kan zijn.

Bij mensen met diabetes type 2 is DKA veel zeldzamer, omdat hun lichaam doorgaans nog enige insuline produceert. Toch kunnen er omstandigheden zijn waarbij DKA kan optreden, bijvoorbeeld bij ernstige insulineresistentie, ziekte, of het gebruik van bepaalde medicijnen. Aan de andere kant kiezen sommige mensen met diabetes type 2 er bewust voor om in ketose te komen via een ketogeen dieet om hun bloedsuikerspiegel te beheersen en gewichtsverlies te bevorderen. Dit kan veilig zijn, maar het is belangrijk om dit altijd onder begeleiding van een zorgverlener te doen om risico's op complicaties te minimaliseren.

Waarom Ketonen testen?

Het meten van ketonen is belangrijk om ernstige complicaties te voorkomen. Hier zijn enkele redenen waarom ketonen regelmatig getest moeten worden, vooral voor mensen met diabetes type 1 en in sommige gevallen diabetes type 2:

Hoge bloedsuikerwaarden (boven de 13 mmol/L): Dit kan wijzen op een tekort aan insuline en een verhoogde ketonproductie.
Ziekte of infectie: Het lichaam heeft meer insuline nodig tijdens periodes van ziekte of stress. Ketonen testen helpt om complicaties vroegtijdig te herkennen.
Misselijkheid, braken of buikpijn: Dit zijn mogelijke vroege symptomen van DKA.
Zwangerschap: Voor vrouwen met diabetes kan het belangrijk zijn om vaker ketonen te meten om complicaties te voorkomen.

Symptomen van hoge Ketonen

Droge mond en extreme dorst
Veelvuldig plassen
Vermoeidheid
Adem die naar fruit ruikt (aceton geur)
Kortademigheid
Verwarring of bewustzijnsverlies (in ernstige gevallen van DKA)

Hoe meet je Ketonen?

Er zijn twee manieren om ketonen te meten:

Urinetesten: Dit is de meest gebruikte methode en relatief eenvoudig, maar minder nauwkeurig dan bloedtesten.
Bloedtesten: Deze methode is nauwkeuriger en wordt aanbevolen wanneer er een vermoeden is van DKA. Hiervoor zijn speciale bloedketonmeters beschikbaar die direct de hoeveelheid ketonen in het bloed meten.

Wat kan je doen om ketose of DKA te voorkomen?

Voldoende insuline toedienen: Zorg ervoor dat je altijd je voorgeschreven insuline gebruikt en je bloedsuikerspiegel goed onder controle houdt.
Regelmatig bloedsuiker en ketonen meten: Vooral bij ziekte, stress, of andere veranderingen in je dagelijkse routine.
Hydratatie: Drink voldoende water om uitdroging te voorkomen, wat ketonen kan verergeren.
Raadpleeg je arts: Neem bij twijfel of symptomen van hoge ketonen altijd contact op met je arts.

Wat te doen bij hoge Ketonen?

Als je ketonen meet en de waarden zijn verhoogd, neem dan direct contact op met je zorgverlener. DKA kan snel ernstig worden, dus het is belangrijk om vroegtijdig in te grijpen. Volg altijd je diabetesbehandelingsplan en zorg ervoor dat je voldoende insuline gebruikt om ketonenopbouw te voorkomen.